Cechą wyróżniającą kontynent afrykański jest jego różnorodność etniczna, kulturowa, religijna. Trwające przez wieki procesy przenikania elementów sąsiadujących ze sobą kultur doprowadziły do powstania transkulturowej estetyki artystycznej charakterystycznej dla całego Czarnego Lądu. I choć dawna sztuka Afryki Zachodniej czy terenów położonych w basenie Morza Śródziemnego znacznie różnią się, to współcześnie symbolika obrazów afrykańskich ma odniesienie do całego kontynentu i z tego względu można mówić o sztuce afrykańskiej w sposób uogólniony.
Oryginalna sztuka afrykańska
Opisywanie wyznaczników sztuki afrykańskiej należy zacząć od uściślenia jaką sztukę mamy na myśli, wszak z Afryki pochodzą wytwory artystów egipskich z czasów faraonów czy mające cechy przedmahometańskiej kultury arabskiej dzieła z terenu Etiopii. Mianem oryginalnej sztuki afrykańskiej określa się dzieła tak zwanej Czarnej Afryki, czyli artystów czerpiących z wartości niezanieczyszczonych wpływami islamskimi, egipskimi, rzymskimi czy europejskimi z okresu kolonialnego. Oryginalna sztuka afrykańska mocno osadzona jest w tradycji plemiennej i ma ścisły związek z przyrodą i jej rytmem. W związku z tym symbolika obrazów afrykańskich również odzwierciedla to, co dla artystów najważniejsze: przyrodę, ludzi, tradycje, duchowość.
Symbole w sztuce afrykańskiej
Malarstwo w Czarnej Afryce skoncentrowane jest głównie na ozdabianiu motywami roślinnymi czy geometrycznymi różnych przedmiotów, budynków, naczyń. Służy także do dekorowania czy wykończania rzeźb oraz masek – najbardziej charakterystycznych wytworów sztuki afrykańskiej.
W latach 50 i 60 –tych ubiegłego stulecia na skutek ruchów wyzwoleńczych i migracji do ośrodków miejskich wyodrębnił się nurt afrykańskiego malarstwa miejskiego. Urban art to przede wszystkim wypełnianie treścią płaszczyzn w przestrzeni publicznej, a że jest to działalność komercyjna, w obrazach tworzonych na zamówienie zauważa się odejście od symboliki tradycyjnego malarstwa. Brakuje przede wszystkim duchowości – najważniejszego wyznacznika stylu afrykańskiego.
Stylistyka obrazów afrykańskich
W malarstwie afrykańskim uwagę zwraca brak dokładnego kopiowania rzeczywistości. Ludzie, zwierzęta, postacie mityczne mają często zaburzone proporcje ciała. Artyści nie przywiązują wagi do perspektywy, stąd w wielu dziełach trudno doszukiwać się efektu 3D.
Cechą wyróżniającą malarstwo Afryki są kolory. Na obrazach najczęściej są barwy żywiołów: ziemi, słońca, wody oraz otaczającej przyrody. Ochra, czerń, biel, czerwień, pomarańcz, żółć, brązy, zieleń, błękit – czasem żywe, krzyczące i głośne, niczym rytm instrumentów ludowych, często przygaszone, jakby wypalone słońcem. Kolor czarny symbolizuje dojrzewanie. Czerwień, to rozlana krew wojowników. Biel – oczyszczenie a błękit, to ukojenie. Barwa żółta nawiązuje do bogactwa materialnego i duchowego.
Współczesne malarstwo afrykańskie
Malarstwo afrykańskie to nie tylko portrety ludzi, pejzaże, zwierzęta, sceny rodzajowe – popularne tematy i motywy chętnie wykorzystywane do aranżacji wnętrz. W galeriach oraz w domach aukcyjnych coraz częściej spotyka się dzieła współczesnych artystów pochodzących z Czarnego Lądu. Obrazy twórców afrykańskich są poszukiwane przez marszandów oraz kolekcjonerów. Do najchętniej kupowanych należą dzieła Njideki Akunyi Crosby – Nigeryjki mieszkającej od kilku lat w Los Angeles. Na aukcjach obrazy artystki przekraczają kwoty 1 mln dolarów (w roku 2017 sprzedała dzieła za sumę 9,5 mln dolarów).